Op 20 februari 2024 heeft de Raad van de Europese Unie definitieve goedkeuring gegeven aan de Groene Claims Richtlijn (‘Green Claims Directive’). Deze Richtlijn is erop gericht om onjuiste, verwarrende of misleidende milieuclaims aan te pakken. Ondernemingen worden verplicht om hun milieuclaims te onderbouwen en hierover duidelijk naar consumenten toe te communiceren. Hieronder bespreken we wat er zal veranderen en leggen we uit hoe u zich op de Green Claims Directive kunt voorbereiden.
Hoe wil Europa greenwashing aanpakken?
Zoals beschreven in onze eerdere blog over duurzaamheidsovereenkomsten, ondersteunt de EU duurzaamheidsinitiatieven van ondernemingen. Tegelijkertijd zijn er steeds meer consumenten die duurzame aankopen willen doen en daarover goed geïnformeerde beslissingen willen kunnen nemen. Greenwashing – kort gezegd valse milieuclaims – brengt dit in gevaar. In 2020 bracht de Europese Commissie ongeveer 230 milieulabels in kaart en bleek dat 53% van de claims vaag, misleidend of ongegrond was. De Green Claims Directive verplicht EU-lidstaten om ervoor te zorgen dat ondernemingen hun groene claims onderbouwen door middel van een gedetailleerde milieueffectbeoordeling en een juiste communicatie naar consumenten toe.
Ondernemingen zullen onder andere het volgende moeten doen:
- specificeren of de claim betrekking heeft op het volledige product of een deel ervan;
- zich baseren op algemeen erkend wetenschappelijk bewijs;
- aantonen dat de milieueffecten, milieuaspecten of milieuprestaties waarop de claim betrekking heeft, significant zijn vanuit levenscyclusperspectief;
- aantonen dat de claim niet gelijkstaat aan wat al verplicht is op grond van wettelijke vereisten;
- aangeven of het product aanzienlijk beter presteert dan wat gebruikelijk is;
- nagaan of een verbetering niet ook ernstige schadelijke neveneffecten heeft; en
- transparant rapporteren over broeikasgasverminderingen (indien van toepassing).
Bovendien zullen ondernemingen die vergelijkende claims hanteren (d.w.z. dat een product beter presteert dan andere producten) milieuonderzoek moeten doen en hun claims moeten:
- zijn onderbouwd met equivalente informatie en gegevens die op een gelijkwaardige manier zijn verkregen;
- dezelfde stadia van de waardeketen bestrijken;
- dezelfde milieu-impact, aspecten of prestaties bestrijken; en
- dezelfde aannames gebruiken.
Alle hierboven genoemde informatie moet beschikbaar worden gesteld aan consumenten in de vorm van een fysieke vorm (zoals een label) of in de vorm van een weblink, QR-code of gelijkwaardige bron.
Specifieke regels voor milieukeurmerken
De Green Claims Directive reguleert ook milieukeurmerken. Dat zijn regelingen waarmee wordt gecertificeerd dat een product, proces of onderneming voldoet aan de vereisten van het keurmerk. Deze keurmerken moeten aan de volgende vereisten voldoen:
- de informatie over de eigendom en de besluitvormingsorganen van het keurmerk is transparant, gratis toegankelijk, gemakkelijk te begrijpen en voldoende gedetailleerd;
- eisen en procedures voor de monitoring van de naleving zijn transparant, gratis toegankelijk, gemakkelijk te begrijpen en voldoende gedetailleerd;
- de voorwaarden voor toetreding staan in verhouding tot de omvang en de omzet van ondernemingen (zodat kleine en middelgrote ondernemingen niet worden uitgesloten);
- de vereisten zijn ontwikkeld door experts die wetenschappelijke degelijkheid kunnen waarborgen en zijn voorgelegd aan een heterogene groep stakeholders die ze heeft geëvalueerd en de relevantie ervan vanuit maatschappelijk oogpunt heeft bevestigd;
- er is een klachten- en geschillenbeslechtingsmechanisme; en
- de regeling voorziet in procedures voor het handhaving en voorziet in de intrekking of schorsing van het milieukeurmerk in geval van niet-naleving.
De Green Claims Directive beperkt verder de wildgroei van nieuwe keurmerken door de invoering van een verbod op het invoeren van nieuwe overheidsregelingen. Al bestaande overheidsregelingen voor milieukeurmerken moeten aan de nieuwe eisen voldoen en overheidsregelingen uit derde landen moeten door de Europese Commissie worden goedgekeurd. Nieuwe particuliere keurmerken moeten worden goedgekeurd door de EU-lidstaten waarbij zal zijn vereist dat ze meerwaarde bieden in vergelijking met al bestaande keurmerken. Tenslotte wordt de mogelijkheid om een beoordeling of score op basis van een geaggregeerde indicator van milieueffecten (zoals de Nutri-score) aan te geven, beperkt tot keurmerken die op EU-niveau zijn erkend.
Handhaving van de Green Claims Directive
De Europese Commissie zal een lijst van officieel erkende milieukeurmerken publiceren. Daarnaast moeten EU-lidstaten procedures opstellen voor controles op naleving van de vereisten voor milieukeurmerken en op naleving van de verplichting tot onderbouwing en communicatie van milieuclaims. Ook zullen zij boetes moeten vaststellen. Ook consumenten zullen invloed kunnen uitoefenen op de handhaving, o.a. door collectieve acties tegen ondernemingen die tekortschieten.
Next steps
Nu de Green Claims Directive is aangenomen, zal deze worden gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie en 20 dagen daarna inwerkingtreden. Vervolgens moeten de lidstaten de Green Claims Directive binnen 24 maanden hebben omgezet in nationale wetgeving. Milieuclaims en milieukeurmerken zullen dus in ieder geval begin 2026, maar misschien eerder voor bepaalde (snellere) lidstaten, aan de regels moeten voldoen.
Hoe kunt u zich voorbereiden op de Green Claims Directive
Afhankelijk van de wijze van implementatie in de respectievelijke EU-lidstaten, brengt de Green Claims Directive risico’s van niet-naleving, waaronder substantiële boetes, de wellicht ook de mogelijkheid terugvordering van inkomsten uit verboden activiteiten, de uitsluiting van aanbestedingsprocedures en de uitsluiting bij financiering of subsidies.
De ACM heeft eerder vorig jaar haar Richtsnoeren betreffende duurzaamheidsclaims geüpdatet. Deze kunnen dienen als een eerste richtlijn voor duurzaamheidsclaims die u gebruikt of wilt gaan gebruiken. Wat kunt u nog meer doen?
- Evalueer uw milieuclaims vanuit het perspectief van de nieuwe regels;
- Ontwikkel procedures voor de onderbouwing van uw claims;
- Overweeg samenwerking met erkende keurmerken;
- Werk samen met leveranciers en onderzoek uw waardeketen vanuit milieuperspectief;
- Richt systemen in om uw groene claims regelmatig te controleren en te herzien;
- Overweeg deelname aan brancheverenigingen om best practices te delen en van anderen te leren;
- Train uw marketing- en productontwikkelingspersoneel.
Mocht u nog verdere tips nodig hebben over hoe u zich kunt voorbereiden, dan helpen wij u graag. Aarzel niet om contact met ons op te nemen via e-mail of telefoon.