Distributie.
Distributieovereenkomst
Producenten kunnen hun producten direct aan eindgebruikers leveren. Maar vaak schakelen ze daar andere partijen voor in, zoals de groothandel, distributeurs of retailers. Werken met dergelijke tussenschakels kan veel voordelen hebben. Denk aan een besparing van logistieke kosten en marketingkosten, maar ook aan een vergroting van het afzetgebied. In een wereld van vrije concurrentie worden zulke voordelen doorgegeven aan de eindgebruiker. Maar als concurrentie niet eerlijk verloopt, levert dat nadelen op. Hogere prijzen bijvoorbeeld. Of minder keus.
Om eindgebruikers tegen die nadelen te beschermen geeft het mededingingsrecht regels voor concurrentie, ook ten aanzien van distributie.
Distributieovereenkomsten
Er bestaan verschillende distributie overeenkomsten. Denk hierbij ondermeer aan:
1. Exclusieve distributie
Bij een exclusieve distributieovereenkomst spreken de producent en een distributeur af dat de distributeur het exclusieve recht heeft op de promotie en verkoop binnen een bepaald geografisch gebied. Vaak staat daar van de distributeur als tegenprestatie tegenover dat hij geen of slechts heel beperkt concurrerende merken zal verkopen (exclusieve afname). Exclusieve distributie biedt voor beide partijen concurrentie voordelen.
2. Selectieve distributie
Bij selectieve distributie maakt de producent gebruik van een netwerk van geselecteerde distributeurs. Daarbij kiest de producent zijn distributeurs op grond van bepaalde selectiecriteria uit. Zo zorgt hij ervoor dat deze distributeurs aan een bepaalde kwaliteitsstandaard voldoen, en hebben de distributeurs minder concurrentie.
3. Franchise
Bij een franchiseovereenkomst spreken de franchisegever (de eigenaar van een formule of concept) en een franchisenemer af dat de franchisenemer tegen een bepaalde vergoeding een onderneming met dezelfde handelsnaam en formule mag exploiteren. Op 1 januari 2021 is er een nieuwe wet, de Wet franchise, in werking getreden. Met deze wet wil de overheid de positie van franchisenemers versterken. Daardoor is het niet meer toegestaan om bepaalde concurrentiebeperkende afspraken te maken.
4. Agentuurovereenkomst
Bij een agentuurovereenkomst spreken de producent en een handelsagent af dat de agent bemiddelt bij het tot stand komen van orders tussen de producent en een derde. Hierbij ontvangt de agent een provisie of commissie over gesloten overeenkomsten. Een agentuurovereenkomst is voordelig voor de producent, aangezien hij een grotere (internationale) afzetmarkt kan bedienen zonder daar zelf heel veel in te hoeven investeren.
Mededingingsregels distributieovereenkomsten
In distributieovereenkomsten worden regelmatig afspraken gemaakt die de concurrentie beperken. Denk hierbij aan afspraken over exclusiviteit, advies- en maximumprijzen of de verplichting om een minimale hoeveelheid af te nemen. Als zulke afspraken te ver gaan, kan er sprake zijn van een overtreding van het kartelverbod. Als een dergelijke overtreding wordt geconstateerd, kan de prijs die u daarvoor betaalt erg hoog zijn. Ten eerste is de afspraak nietig, waardoor u en de wederpartij er geen beroep op kunnen doen. Ten tweede lopen de onderneming, leidinggevenden en bestuurders het risico op hoge boetes van de Europese en nationale mededingingsautoriteiten. De laatste jaren worden steeds vaker en steeds hogere boetes opgelegd. Denk daarbij aan de boetes voor de volgende merken:
- Guess, boete van € 40 miljoen
- Nike, boete van € 12,5 miljoen
- Vier elektronicaproducenten, boete van € 111 miljoen
Daarnaast leidt een overtreding vaak tot reputatieschade en kunt u mogelijk schadeclaims tegemoet zien. Tot slot vallen deze overtredingen in sommige EU landen onder het strafrecht. Daarbij hebben de autoriteiten vergaande bevoegdheden, die de kans op een succesvolle vervolging vergroten. Zo mogen zij e-mails en Whatsapp-berichten inzien, documenten opvragen en invallen doen bij bedrijven en in woningen. Wordt de overtreding bewezen? Dan kan de rechter een gevangenisstraf opleggen.
Het is dus belangrijk dat u uw distributieovereenkomst(en) laat toetsen. Zo is het onder meer van belang om te laten controleren of u heeft gekozen voor het juiste distributie systeem, de overeenkomst past bij dit distributiesysteem en of er geen verboden afspraken in de overeenkomst staan. Daarnaast moet er worden gecontroleerd of u voldoet aan de voorwaarden voor een Europese Groepsvrijstelling, of wellicht een beroep kan doen op een individuele vrijstelling. Ondernemingen met een sterke positie op de markt moeten hierbij extra voorzichtig zijn.
Model of voorbeeld distributieovereenkomst?
Online zijn verschillende modellen en voorbeelden van distributiecontracten verkrijgbaar. Gelet op het voorgaande adviseer ik u om daar, als u ze wilt gebruiken, kritisch naar te (laten) kijken. Het risico op boetes en reputatieschade is hoog. Distributieovereenkomsten zijn daarom eigenlijk altijd maatwerk, waarbij uw gedrag ook in overeenstemming moet zijn met het mededingingsrecht (denk aan het beïnvloeden van parallelimport of prijzen).
Beëindigen distributieovereenkomst
Soms is het nodig om een distributiecontract te beëindigen. In de meeste gevallen is dat mogelijk, maar moet u wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. U moet daar bij ten eerste kijken naar de inhoud van het contract, maar ook de omstandigheden wegen mee. Deze kunnen leiden tot een langere opzegtermijn of schadevergoeding. Soms zijn er zulke zwaarwegende omstandigheden dat opzegging (tijdelijk) onmogelijk is.
In de praktijk leidt de beëindiging van distributieovereenkomsten regelmatig tot conflicten en procedures. Daarom is het aan te raden om hier een specialist mededingingsrecht bij in te schakelen.
Juridisch advies over distributie
Denkt u na over de vraag welk distributiesysteem het beste past binnen uw organisatie? Wilt u uw distributiecontracten laten toetsen? Of bent u benieuwd naar de voorwaarden voor een vrijstelling? Neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op via +31 (0)6 466 127 08 (Esther van Aalst) of +31 (0)6 232 994 54 (Claudia Koken). U kunt ook een e-mail sturen naar info@complawyers.nl.